2020–2021 Küresel Çip Krizi

2020-21 küresel çip kıtlığı, entegre devrelere (işlemci yada yonga olarak da bilinir) olan talebin arzdan daha fazla olmasından kaynaklı krizdir. 169’dan fazla endüstriyi etkiledi. Üstelik tüketiciler arasında ekran kartları, video oyun konsolları, otomobiller ve çip gerektiren bir çok üründe soruna yol açmıştır.

Çip Krizinin Nedenleri

Küresel çip krizi, COVID-19 salgınının birincil nedeni olarak başlamıştır. Kartopu etkisi ile farklı olaylar üst üste gelmiştir. Diğer nedenler Çin-Amerika Birleşik Devletleri ticaret savaşına ve Tayvan’daki 2021 kuraklığına bağlıdır.

COVID-19 salgını küresel çip sıkıntısının ana nedenidir. Küresel kilitlenmeler nedeniyle üretim tesisleri kapatıldı ve bu da stokların tükenmesine yol açtı. COVID-19 salgını nedeniyle, evden çalışmanın artması ve evde kapalı kalmak web kamerası, monitör, kulaklık, telefon ve bilgisayar gibi elektronik cihazlara talebi arttırdı. 2020’nin dördüncü çeyreğinde, geleneksel bilgisayar satışlarında bir önceki yıla göre %26,1’lik bir büyüme gördük.

2020’de Amerika Birleşik Devletleri, Çin’in en büyük çip üreticisi olan Semiconductor Manufacturing International Corporation’a (SMIC) kısıtlamalar getirdi. Bu da Amerikan bağları olan şirketlere satış yapmalarını zorlaştırdı. Bu kısıtlamalar şirketleri Taiwan Semiconductor Manufacturing Company Limited (TSMC) ve Samsung gibi diğer üretim tesislerini kullanmaya zorladı. Ancak, bu şirketler zaten maksimum kapasitede üretim yapıyordu.

Tayvan, 2020’de küresel pazarın %50’sinden fazlasını tek başına oluşturan TSMC ile küresel yarı iletken endüstrisinin lideridir. 2021’de Tayvan, yarım yüzyıldan uzun bir süredir en kötü kuraklığını yaşadı. Fabrikalarını ve Wafer adı verilen yarı iletkenleri temizlemek için büyük miktarda ultra saf su kullanan çip üreticileri arasında sorunlara yol açtı. Örneğin, TSMC’nin tesisleri günde 63.000 tondan fazla su kullanıyor. Bu da iki yerel rezervuarın arzının yüzde 10’undan fazlasıdır.

Otomobillerde kullanılan mikrodenetleyici üniteleri için küresel pazarınc%30’unu sağlayan bir Japon fabrikası Mart 2021’de yandı. Renesas Electronics Corporation, normal üretime dönmelerinin en az 100 gün süreceğini söyledi.

Krizden Etkilenen Sektörler

Ekran Kartı

Küresel çip krizi yeni bir ekran kartı almayı neredeyse imkansız hale getirdi. 2021’de kripto para madenciliğindeki artış talebi daha da artırdı. Oyun bilgisayarı donanımları bulmak daha zor ve pahalı hale geldi. Oyun bilgisayarları harici ekran kartlarını üretmek için AMD veya Nvidia’ya güveniyordu. Bu şirketlerin her ikisi de salgın sırasında dizilimlerini bulmak neredeyse imkansız olan popüler yeni modellerle yeniledi.

Oyun Konsolları

COVID-19 salgını nedeniyle, evde kalan ve eğlenmek isteyen insanların video oyun konsollarına olan talebi artırdığı tahmin ediliyor. Dokuzuncu nesil video oyun konsollarının piyasaya sürülmesinin salgınla aynı zamana denk çıkmasıyla talep daha da arttı. Sony PlayStation 5 konsolunun kısa arzının 2022’ye kadar devam edeceği uyarısıyla birlikte, Microsoft Xbox Series X ve Series S’teki eksikliklerin en az 2021’in ortasına kadar devam etmesini bekliyordu. Hem Sony hem de Microsoft, dokuzuncu nesil konsollarında TSMC tarafından üretilen AMD yongalarını kullanıyor. Ve bu da tedarik zincirine ekstra yük getiriyor. Tedarik sorunları devam ettikçe, scalpers olarak adlandırılanlar konsolları eBay gibi web sitelerinde perakende fiyatlarından %50 ila %100 daha fazla bir fiyata yeniden satın alıyor.

Otomotiv Sektörü

Ortalama bir modern otomobilde 1.400 ila 1.500 çip kullanılıyor. Hatta bazı araçlarda 3.000’e kadar çıktığı görülür. Otomobiller küresel çip üretiminin %15’ini oluştururken, kişisel elektronikler yaklaşık yarısını oluşturuyor. Çip gelirleri otomotiv dışı sektöre daha da çarpık.

Pandeminin başlangıcında otomobil üreticileri satışların düşeceğini yanlış tahmin etti. Çip siparişlerini iptal ettiler ve talebi karşılamaya hazır değillerdi. Çip üreticileri, otomobil yongaları için kapasiteyi azaltan teknoloji sektöründen daha fazla taahhütte bulunuyorlardı. Ford, Kentucky Speedway’de binlerce bitmemiş aracı bekletti. Şirket cipslerin bu arabaların montajını bitirmesini bekledi. Toyota, Eylül 2021’de dünya çapında araç üretimini yüzde 40 azaltmayı planlıyordu. General Motors da aynı ay Kuzey Amerika tesislerindeki üretimi bir kaç hafta durduracağını açıkladı. 2021’in üçüncü çeyreğinde, arz talebi karşılayamadığı için ABD’de 2020’nin aynı döneminde olduğu kadar çok yeni otomobil satışı oldu.

Telekomünikasyon

Telekomünikasyon sektörü de en çok etkilenen sektörlerden biri oldu. IP Telefon, Telefon Santralleri, Voip Gateway, konferans ürünleri üretiminde çip kullanıldığı için çok marka ürün tedarikinde sorun yaşamaya başladı. Yealink, Snom, Grandstream, Polycom, Panasonic, Cisco, Aastra (Mitel), Tiptel, Fanvil, Htek, Escene, Diguim, VTech, Alcatel, Samsung, LG, Audiocodes, 2N, Atcom, Dinstar, Synway, Patton, Gigaset gibi bir çok marka kıtlıktan doğrudan veya dolaylı yoldan etkiliyor.

Tepkiler

Şubat 2021’de ABD başkanı Joe Biden , yarı iletken tedarik zincirini güçlendirme seçeneklerini gözden geçirdi. Sonrasında Çip kıtlığını gidermeye çalışan bir yönetici emri imzaladı. Nisan ayının ilerleyen saatlerinde, büyük teknoloji şirketlerinin CEO’ları ve ABD hükümet yetkilileri, yarı iletken tedarik zincirinin esnekliğini geliştirmek hakkında konuşmak için sanal bir zirveye katıldılar.

Eylül 2021’de Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula Von Der Leyen , Birliğin Durumu konuşmasında yakında çıkacak olan “Avrupa Cips Yasası”nı takip etti. Avrupa Birliği’nin bölgesel yarı iletken tedarik zincirlerinde daha fazla esneklik ve egemenlik sağlamak için mevzuatı kullanacağı açıklandı .

Kaynaklar:
https://www.cnbc.com/2021/11/19/jpmorgan-on-semiconductor-shortage-and-outlook-for-2022-2023.html
https://www.techrepublic.com/article/global-chip-shortage-cheat-sheet/
https://www.engadget.com/commerce-department-chip-shortages-2022-warning-210612380.html