FreePBX, Asterisk'i, bir IP üzerinden ses ve telefon sunucusunu yöneten web tabanlı bir açık kaynaklı grafik kullanıcı arabirimidir (GUI). FreePBX,…
ATEX, patlayıcı ortamlar için özel olarak geliştirilmiş Avrupa Birliği direktiflerini ifade eder. Bu direktifler, hem çalışma alanlarını hem de bu alanlarda kullanılan ekipmanları kapsar. “ATEX” terimi, Fransızca “Atmosphères Explosibles” ifadesinin kısaltmasıdır ve iki temel direktiften oluşur:
- ATEX 114 (94/9/EC): Ekipman ve koruyucu sistemlerin tasarımı ve üretimi ile ilgilidir.
- ATEX 137 (99/92/EC): Patlama riskinin bulunduğu iş yerlerinde güvenlik ve çalışan sağlığı ile ilgilidir.
Bu yazıda, ATEX direktiflerini ve bu direktifler kapsamındaki güvenlik sınıflarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

ATEX’in Amacı
ATEX direktiflerinin temel amacı, patlama riski taşıyan alanlarda çalışanları korumak ve bu alanlarda kullanılan ekipmanların patlayıcı atmosferlere dayanıklı olmasını sağlamaktır. Patlama riski, yanıcı maddelerin (gaz, toz veya buhar) oksijenle belirli oranlarda karışması sonucu ortaya çıkar. Bu riskin önlenmesi, hem ekipman tasarımında hem de işletme yönetiminde kritik bir öneme sahiptir.
ATEX Güvenlik Sınıfları
ATEX güvenlik sınıfları, patlayıcı ortamların tehlike seviyelerine göre ayrılmıştır. Bu sınıflar, ekipmanların hangi ortamda kullanılabileceğini ve hangi standartlara uygun olması gerektiğini belirler.
1. Bölge Sınıfları (Zones)
Patlama riski olan ortamlar, risk sürekliliğine göre bölgelere ayrılmıştır:
- Zone 0: Patlayıcı atmosferin sürekli veya uzun süreli mevcut olduğu alanlar.
- Zone 1: Patlayıcı atmosferin zaman zaman oluştuğu alanlar.
- Zone 2: Patlayıcı atmosferin nadiren ve kısa süreli oluştuğu alanlar.
Gazlar, buharlar ve sisler için ayrı ayrı sınıflandırma yapılır. Toz içeren ortamlarda ise Zone 20, Zone 21 ve Zone 22 olarak benzer bir yapı kullanılır.
2. Ekipman Kategorileri
ATEX kapsamında ekipmanlar, kullanılacak bölgeye uygun olacak şekilde kategorilere ayrılmıştır:
- Kategori 1: Zone 0 veya Zone 20 alanları için uygundur. En yüksek güvenlik gereksinimlerini karşılar.
- Kategori 2: Zone 1 veya Zone 21 alanları için uygundur. Yüksek güvenlik gereksinimlerini karşılar.
- Kategori 3: Zone 2 veya Zone 22 alanları için uygundur. Orta düzeyde güvenlik gereksinimlerini karşılar.
3. Gaz Grupları ve Sıcaklık Sınıfları
Patlayıcı ortamlar, kullanılan gaz veya buhar türüne göre sınıflandırılır:
- Grup I: Yer altı madenciliği gibi tozlu ve metan gazı bulunan ortamlar.
- Grup II: Petrol rafinerileri, kimya tesisleri gibi gaz ve buhar bulunan ortamlar.
Ayrıca, ekipmanın çalışma sıcaklığı da patlama riskini etkileyebilir. Bu nedenle, ATEX sıcaklık sınıfları (T1-T6) ile ekipmanın şöyle bir uyumluluğu belirlenir:
- T1 (450°C): En yüksek sıcaklık toleransı.
- T6 (85°C): En düşük sıcaklık toleransı.
ATEX Sertifikası ve Belgelendirme
ATEX sertifikası, ekipmanın patlama riski bulunan ortamlarda güvenle kullanılabileceğini onaylar. Sertifikasyon süreci, tasarım, test ve belgelendirme gibi adımları kapsar. ATEX işareti, ekipmanın yasal standartlara uygun olduğunu gösterir.
Sonuç
ATEX, patlayıcı ortamların güvenli bir şekilde yönetilmesi için hayati bir rol oynar. Doğru ekipman seçimi ve uygun bölge tanımları, işletmelerin hem çalışanlarını hem de altyapılarını korumasına yardımcı olur. ATEX standartlarına uygun bir ortam oluşturmak, uzun vadede üretim verimliliğini artırmak ve yasal gerekliliklere uygunluk sağlamak açısından önemlidir.